ΔAΣΕΙΑ μου, ELLADA μουClick here to editΔAΣΕΙΑ μου, ELLADA μου
Δασεία μου, ELLADA μου Nα μαζέψει κάποιος επιτέλους ὅλους αυτούς τους ακούσιους και ιδιαίτερα τους «εκούσιους» ἡμιμαθείς που σιγά αλλά σταθερά αποδομούν το σπουδαιότερο διαχρονικό αγαθό της χώρας μας, την Ἑλληνική Γλώσσα. Παραθέτω αυτούσιο κείμενο σχολιασμού από την αθλητικἠ ἱστοσελίδα «www.gazzetta.gr» που αφορούσε στο γεγονός ὅτι ἡ χρυσή Ολυμπιονίκης μας Κατερίνα Στεφανίδη, κατά τη συνέντευξη τύπου, δεν έφερε στο μπλουζάκι της το όνομα της χώρας μας, “HELLAS”, ενώ θα έπρεπε. [ basketovazelos (20-08-2016)] 1 (Κανονικά πρέπει να γράφεται ELLADA φίλε, από πότε μιλάμε μόνο καθαρεύουσα; Ποιος αποκαλεί την χώρα μας Χέλας; (έτσι προφέρεται το Hellas στα αγγλικά). Δεν θα γελούσες αν αντί για Espana και Egypt έβλεπες Hespana και Hegypt !! ; Αντίθετα εκεί που πρέπει να κάνουν σωστή χρήση του «H», αυτό πάει περίπατο: π.χ. αποκαλούμε οι ίδιοι Τσαλκιδική (CHALKIDIKI) την Χαλκιδική σε αναρίθμητες πινακίδες στις εθνικές μας οδούς; Έχει γεμίσει ο τόπος με φροντιστήρια Αγγλικών, ξοδεύουμε απίστευτα χρήματα για να μαθαίνουμε αγγλικά και στο τέλος άνθρωποι με θέσεις, δεν μπορούν ούτε να αποτυπώσουν μια λέξη σωστά με τους διεθνείς χαρακτήρες. (Η υπογράμμιση δική μου). Καλύτερα που δεν έγραφε Χέλας λοιπόν η φανέλα της Στεφανίδου) Το θέμα περιείχε περίπου 40 ακόμη σχόλια, κανείς ὅμως δεν σχολίασε την άποψη του «basketovazelou». Είτε διότι δεν τους συγκίνησε το σχόλιο του, είτε διότι πίστευαν ὅτι είναι σωστό, είτε διότι δεν γνώριζαν ποιο ακριβώς είναι το σωστό. Πριν λίγο καιρό σε άλλο άρθρο μου κατέδειξα την αναγκαιότητα να επανεξετασθεί η επαναφορά του πνεύματος «δασεία» στο γραπτό λόγο, διότι εξακολουθεί να αποτελεί ζωντανό κύτταρο στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ἑλληνικής γλώσσας. Είναι ζωντανό και ενεργό 100% στον προφορικό λόγο, πρέπει να επανέλθει και στον γραπτό για να μην «χάσουμε τη μπάλα» ὅπως ὁ σχολιαστής της ἱστοσελίδας. Ας παραθέσουμε λοιπόν ὁρισμένες αλήθειες για το συγκεκριμένο σχολιασμό. 1. Ὅλα τα κράτη του κόσμου επίσημα ὑποχρεούνται να μας αναφέρουν ὡς “HELLAS”. 2. Ὅμως, σχεδόν ὅλα τα κράτη του κόσμου στην καθημερινή χρήση του ὅρου (με λίγες εξαιρέσεις) μας αποκαλούν Greece / Γραικία, με προσαρμογή της γραφής και προφοράς ανάλογα με τη γλώσσα ( Αγγλικά / Greece, Αλβανικά / Greqia, Βασκικά / Grezia, Βοσνιακά / Грчка, Βουλγαρικά / Гърция, Γαλλικά / Grèce, Γερμανικά / Griechenland, Δανέζικα / Grækenland, Εσθονικά / Kreeka, Ζουλού / eGrisi, Ιαπωνικά / Girisha, Ιρλανδικά / An Ghréig, Ισλανδικά / Grikkland, Ισπανικά / Grecia, Ιταλικά / Grecia, Κορεάτικα / Geuriseu, Κροατικά / Grčka, Λετονικά / Grieķija, Λιθουανικά / Graikija, Μαλτέζικα / Greċja, Μαορί / Kirihi, Μογγολικά / Грек, Νεπαλικά / Grīsa, Νοτιοαφρικάνικα / Griekeland, Ὁλλανδικά / Griekenland, Ουαλικά / Groeg, Οὑγγρικά / Görögország, Ουκρανικά / Греція, Πολωνικά / Grecja, Πορτογαλικά / Grécia, Ρουμανικά / Grecia, Ρωσσικά / Греция, Σερβικά / Грчка, Σκοπιανά / Грција, Σλοβακικά / Grécko, Σλοβενικά / Grčija, Σομαλικά / Giriiga, Σουαχίλι / Ugiriki, Σουηδικά / Grekland, Ταϊλανδέζικα / Krīk, Τσετσένικα / Греци, Τσέχικα / Řecko, Φιλιπινέζικα / Gresya, Φινλανδικά / Kreikka, κλπ.). (Ὁ τύπος «Γραικός» θεωρείται προγενέστερος του «Ἕλλην» με βάση αρχαία κείμενα του Αριστοτέλη, του Ησίοδου, κ.α., και αφορούσε κυρίως σε κατοίκους περιοχών της Δυτικής Ἑλλάδος που όντας σε επαφή με τον λατινικό κόσμο ονομάσθηκαν από αυτούς «Graeci») Περί τα 20 κράτη κυρίως του Αραβικού κόσμου και της Ασίας μας αποκαλούν με παραλλαγές του προθέματος “Yunanι” (λόγω της επαφής τους με τα ανατολικά ἑλληνικά φύλα της Ιωνίας). Ελάχιστα κράτη χρησιμοποιούν τον ὅρο «Ἑλλάς» ὅπως ἡ Κίνα : Χίλα, ἡ Νορβηγία : Hellas, το Βιετνάμ : Hylap και ἡ Χαβάι : Helene, και μέσα στην άγνοιά τους (κατά τον σχολιαστή), ὅλα θέτουν το πρόθεμα “X” ή “H”. Γιατί άραγε; 3. Ἡ επίσημη ονομασία του Νεώτερου Ἑλληνικού κράτους από τη απελευθέρωση μέχρι σήμερα άλλαξε αρκετές φορές και ήταν κατά περιόδους (στην Αγγλική γλώσσα) ἡ ἑξής : α. 1821–1828 : "Provisional Administration of Greece" β. 1828–1832 : "Hellenic State” 2 γ. 1832–1924 : "Kingdom of Greece" δ. 1924–1935 : "Hellenic Republic" ε. 1935–1973 : "Kingdom of Greece" στ. 1973–today : "Hellenic Republic" (είναι αυτονόητο πως σε επίσημα έγγραφα και προσφωνήσεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από ὅλους οἱ ὅροι «Hellas» και «Hellenic» ανεξαρτήτως της επικρατούσης ὁρολογίας στην κάθε χώρα). Γίνεται εύκολα αντιληπτό ὅτι επίσημος ὅρος “ELLADA” δεν ὑφίσταται και αυτό δεν έχει να κάνει με τη δημοτική ή την καθαρεύουσα, αλλά με τις επιλογές των ὑπεύθυνων φορέων της πολιτείας . Άλλο πως θα το πούμε στην παρέα με τους φίλους μας και άλλο ὅταν αναφερόμαστε σε επίσημη ονομασία. Τον σχολιαστή ὅμως, ὅπως αντιληφθήκατε, δεν τον απασχολεί τόσο ἡ κατάληξη της λέξης, ὅσο εκείνο το «καταραμένο» “H” στην αρχή της λέξης το οποίο δεν καταλαβαίνει, ή κάνει πως δεν καταλαβαίνει, γιατί το τοποθετούν οἱ «αστοιχείωτοι ξένοι» στην αρχή του “ELLAS”. Αυτά παθαίνουμε ὅταν ευνουχίζουμε τα ενεργά στοιχεία της γλώσσας μας χάριν της απλούστευσης . Ἡ ευθύνη βαρύνει τόσο την πολιτεία (κυρίως) ὅσο και ὅλους εμάς τους συνειδητοποιημένους πολίτες αυτής της χώρας που αδρανούμε. Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι ἡ δασεία δεν είναι ἕνα ἁπλό σημείο στίξεως, αλλά ἕνας ενεργός τύπος γράμματος που αν εξαλείψουμε ὅλες τις εκφάνσεις του από τον γραπτό και προφορικό λόγο, τότε δεν θα μιλάμε πλέον Ἑλληνικά αλλά «κορακίστικα». Αγαπητέ “basketovazele”. Δασεία είναι αυτό το “H”. Είναι ἡ δασεία που πλέον δεν σε διδάσκουμε. Είναι ἡ δασεία που σέβονται και τιμούν σχεδόν ὅλα τα ξένα κράτη που ενσωματώνουν Ἑλληνικές ή δημιουργούν ἑλληνογενείς λέξεις στα λεξιλόγιά τους. Είναι ἡ δασεία που ὅταν πριν μερικές δεκαετίες υἱοθετήθηκε το μονοτονικό (σωστά για μένα), δεν βρέθηκε ούτε ἕνας από τους σοφούς του πνευματικού χώρου να πείσει την τότε ἡγεσία για την αναγκαιότητα της διατήρησής της (λάθος για μένα). Μη γνωρίζοντας λοιπόν τι σημαίνει δασεία, μας προσθέτεις και ένα περισπούδαστο παράδειγμα με την Ισπανία (Hespana) και την Αίγυπτο (Hegypt) και μας κάνεις πράγματι να γελάμε με την «αυθεντία» της ἡμιμάθειάς σου και όχι με τις λέξεις. Στις λέξεις αυτές δεν είναι δυνατόν να προτάσσεται “H” διότι απλά οι επίσημες ονομασίες από τα κράτη τους είναι «España» και «Egypt» αντίστοιχα. Και αν για την Αίγυπτο δεν απαιτείται περαιτέρω ανάλυση, η Ἱσπανία στην Λατινική της εκδοχή γράφεται «Hispania». Γιατί άραγε; Η ετυμολογία της λέξης «Ἱσπανία» είναι διφορούμενη. Μία από τις εκδοχές θεωρεί ὅτι ἡ λέξη προέρχεται από ποιητική μετάλλαξη της Ἑλληνικής λέξης «Ἑσπερία». Ἡ λέξη στον αρχαίο ἑλληνικό κόσμο ὑπονοούσε τις δυτικές ακτές της Ιταλίας (ὅπου για τους Ἕλληνες έδυε ὁ ἥλιος). Οἱ Λατίνοι, επειδή η Ἱσπανία ήταν ακόμη ποιο δυτικά, την αποκαλούσαν «εσχάτη Ἑσπερία __ Hesperia ultima» και τελικά με παραφθορά και ανομοίωση έγινε «Hispania» Αν λοιπόν ἡ σύγχρονη Ἱσπανία είχε διατηρήσει ως επίσημη ονομασία την Λατινική εκδοχή του ονόματός της τότε και αυτή θα αναγραφόταν «Hispania», δηλ. με πρόθεμα «Η» διότι η λέξη «Ἑσπερία» στο πολυτονικό είναι δασυνόμενη και κατ’ επέκταση και ἡ λέξη που προέκυψε απ’ αυτήν, ήτοι «Ἱσπανία» είναι δασυνόμενη. Βασιζόμενος ασφαλώς στο επιεικώς ατυχές παράδειγμά σου, καταλήγεις στο συμπέρασμα ὅτι ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι κακώς κάνουν χρήση του “H” (προφανώς οι Αγγλόφωνοι έχουν λάθος ὅταν γράφουν Homer, Hercules, helicopter, hemicrania, hypothesis, hexameter, hypnotism και πολλές άλλες) και ὡς εκ τούτου θα πρέπει να το καταργήσουν πάραυτα. Αν το προσεγγίσουμε και αντίστροφα, βλέπουμε ότι υπάρχουν ξένες χώρες που το όνομά τους αρχίζει από «Η» ὅπως “Haiti” “Helvetia” “Holland” “Honduras” “Hungary” καθώς και πόλεις ὅπως Havana, Helsinki, Hanover, Hamburg. Ἡ Ἑλληνική γλώσσα επί πολυτονικότητας, σεβόμενη την ὕπαρξη του “H” τις απέδωσε στα ἑλληνικά με δασεία, ήτοι : Ἁϊτή, Ἑλβετία, Ὁλλανδία, Ὁνδούρα, Οὑγγαρία, και Ἁβάνα, Ἁμβούργο, Ἁνόβερο, Ἑλσίνκι. Με τη δική σου άγνοια περί δασείας (δεν φταις εσύ) θα πρέπει να τις γράφουμε Χαϊτί, Χελβετία, Χολλανδία, Χοντούρα, Χουγκαρία, και Χαβάνα, Χαμβούργο, Χανόβερο, Χελσίνκι. Έχε λοιπόν ὑπόψη σου, αν ποτέ βρεθείς στην Κρήτη, μην αναρωτηθείς και πάλι τι θέλει αυτό το καταραμένο “H” στις πινακίδες των δρόμων με την ένδειξη “Heraklion” 4. Ας εξετάσουμε τώρα και την ὑποτιθέμενη τραγική προφορά της «Τσαλκιδικής». Εδώ πλέον ὅλοι οι πτυχιούχοι της Αγγλικής φιλολογίας πρέπει να σχίσουν τα διπλώματά τους και εμείς οι υπόλοιποι να κλαίμε όντως τα ποσά που δαπανήσαμε για την εκμάθηση της Αγγλικής. Προφανώς έχεις μια πρώτη επαφή με την Αγγλική γλώσσα αλλά αμφιβάλλω αν ξόδεψες αρκετά χρήματα για να βελτιώσεις αυτές τις γνώσεις. Έχεις μείνει στο επίπεδο του “chance” του “cheap” του “charm” του “change” του “cheese” του “cha-cha” και της “China” των οποίων πράγματι ἡ προφορά του “ch” είναι «τσ». Κάποιος ὅμως έπρεπε να σου διδάξει ὅτι ὅλες οἱ αγγλικές λέξεις που προέρχονται από την Ἑλληνική γραμματεία και αρχίζουν από “Χ” γράφονται με “Ch” το οποίο προφέρεται “K”, πχ. Chaos/Κέιος/Χάος, Chemistry/Κέμιστρι/Χημεία, Cholera/Κόλερα/Χολέρα, Chlorophyll/Κλόροφυλ/Χλωροφύλλη, Choreography/ Κοριόγραφι/Χορογραφία), Chronometer/Κρονόμετερ/Χρονόμετρο, κλπ, και ὡς εκ τούτου Chalkidiki/Καλκιδική” και όχι “Τσαλκιδική”. Ὅταν λοιπόν συνεχίσεις το ταξίδι σου στην Κρήτη, μετά το “Heraklion” θα συναντήσεις και πινακίδες με την ένδειξη “Chania”. Μην παραξενευθείς. Σε διαβεβαιώνω ότι δεν προφέρονται «Τσάνια» αλλά «Κάνια». Παραθέτω ενδεικτικά μερικές λέξεις αυτής της κατηγορίας (Chalcis, chaos, chasm, chemotherapy, chiliasm, chimaera, chlamydospore, chlorine, chlorophyll, cholangioma, choledoch, cholera, chondralgia, chondrosarcoma, choragus, chord, choreography, chorus, chrism, christianism, chromatic, chromium, chromosome, chronology, chronometer. chrysanthemum, chyluria). Να επισημάνω ὅτι, για τέτοιες λέξεις, το σύμπλεγμα “Ch” χρησιμοποιείται επίσης από τις γλώσσες Γαλλική, Γερμανική, Λιθουανική, Ὁλλανδική, Πολωνική, και Τσεχική, Το ”H” χρησιμοποιείται από τις Ιταλική, Ισπανική, Λετονική, Πορτογαλική, Ρουμανική, Ρωσική, Σερβοκροατική, και Σλοβενική, και το “K” από τις Σκανδιναυικές χώρες. Αντίθετα ὅσες λέξεις της Αγγλικής , Γαλλικής, Γερμανικής κλπ προέρχονται από την Ἑλληνική και αρχίζουν από “H” αντιστοιχούν μόνο σε δασυνόμενες λέξεις της πολυτονικής γραφής, ὅπως, π.χ. : ἁβρός (habronema), ἁδρός (hadromycosis), αἷμα (hematocrit), ἁπλός (haplobiont), ἕλκος (helcoma), ἥλιος (heliacal), ἱστορία (historiography), ὁρίζω (horizon), ὕδωρ (hydrocele), ὑπέρ (hyperaemia), και άλλες αμέτρητες. Άρα μια γραφή “Halcidice” στα Αγγλικά παραπέμπει σε μία δασυνόμενη Ελληνική λέξη “Ἁλκιδική” ἡ οποία προφανώς δεν ὑφίσταται. Συμπέρασμα : Αγαπητέ “basketovazele”, Ἡ Ολυμπιονίκης μας έπρεπε να φέρει την ένδειξη “HELLAS” ἠ έστω και “GREECE” (και τα δύο είναι σωστά), Αν τώρα ο τρόπος που το προφέρουν οι Άγγλοι δεν σου είναι αρεστός, δεν είναι δυνατόν να τον αλλάξουμε διότι ἁπλά είναι σωστός. Μήπως είναι ποιο εύηχο το «Χίλα» των Κινέζων; Να θυμίσω μόνο την έκπληξη που νοιώσαμε ὅλοι ὅταν αρχίσαμε να μαθαίνουμε Αγγλικά και μας εξήγησαν ὅτι ἡ σημαντική ἑλληνική λέξη «ιδέα» ὑφίσταται και στην Αγγλική γλώσσα και προφέρεται «αϊντία». Για το “Τσαλκιδική” άστοχη ἡ προσέγγιση σου, αλλά περισσότερο άστοχη και αχρείαστη ἡ άποψη ὅτι κάποιοι «άχρηστοι» δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Είναι θεμιτό να κρίνεις ανθρώπους με θέσεις, ὅταν δεν ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους, είναι ὅμως κατάντια να τους καταλογίζεις ευθύνες για θέματα που εσύ αγνοείς παντελώς και μάλιστα ανώνυμα και αόριστα, σε ΜΜΕ με ευρεία επισκεψιμότητα. Ας δεχθούμε λοιπόν, με ὅση ψυχραιμία μας έχει απομείνει, ὅτι αρχίσαμε να θερίζουμε από τις νέες γενιές μας τους στυφούς καρπούς της κατάργησης της δασείας. Κλείνοντας (εκτός θέματος για να ευθυμήσουμε) δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να μην αναφερθώ σε κάποιον δημοσιογράφο Κώστα Κ…, της ιστοσελίδας Gazzetta, ο οποίος έγραψε πρό καιρού το αμίμητο «Οἱ Κινέζοι λατρεύουν τον ΛεΜπρόν Τζέιμς και βγήκαν στους δρόμους για να τον δουν να παρελάζει (sic) ὡς πρωταθλητής __ 15/9/2016». Με τις ὑγείες μας. ΥΓ 1. Ὁ άγνωστος σε μένα “basketovazelos” δεν συνιστά αντικείμενο κάποιας προσωπικής αντιπαράθεσης, αλλά αφορμή και κίνητρο για τη διαμόρφωση του άρθρου. 2. Με την απελευθέρωση, ἡ πρόθεση των μεγάλων δυνάμεων ήταν να μας δοθεί ὡς επίσημη ονομασία ὁ ὅρος «Γραικία» . Αντέδρασε έντονα τότε ο Σουλτάνος διότι θεώρησε ὅτι ἡ ονομασία Γραικία ὑπέκρυπτε αλυτρωτισμό για τους Γραικούς ὑπηκόους της επικράτειάς του (κάτι ανάλογο με το σημερινό αδιέξοδο που έχουμε με την ονομασία των Σκοπίων), και δόθηκε τελικά ἡ ονομασία «Ἑλλάς» Ευδόξιος Γούρμος Αντιστράτηγος εα τηλ. 23920 26256 (στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου) E-mail : [email protected]
0 Comments
Είναι δυνατόν να εκλείψει ή να απαξιωθεί σημαντικά ἡ γλώσσα μας; Ὑπό φυσιολογικές συνθήκες και με συντονισμένη στοιχειώδη επαγρύπνηση, όχι. Κάποιοι όμως χρειάζεται να εξασφαλίζουν και να συντηρούν τις συνθήκες και την επαγρύπνηση. (οἱ ἁρμόδιοι φορείς της ἑκάστοτε κυβέρνησης, οἱ πνευματικοί ταγοί της χώρας, τα ΜΜΕ, οι πολιτισμικοί σύλλογοι, οι έγκυρες ἱστοσελίδες, και εμείς οἱ ίδιοι στο μέτρο του δυνατού). Το κάνουν; Πιθανόν ναι. Όμως ἡ περιρρέουσα ατμόσφαιρα, όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι από εμάς, δείχνει έντονα σημάδια ακούσιας ή εκούσιας αμέλειας και αδιαφορίας, απουσία συντονισμένης προσπάθειας, και έλλειψη του απαιτούμενου ζήλου προς αυτή την κατεύθυνση. Ὑπάρχει λοιπόν απειλή; Ναι, ὑπάρχει. Ο ἁπλός κόσμος στην πλειοψηφία του δεν το αντιλαμβάνεται και ὅσοι είναι ὑποψιασμένοι το εκτιμούν ως ενδεχόμενη απειλή για το απώτερο μέλλον. Θα αναρωτηθεί κάποιος. Γιατί να γίνει αυτό και ποιόν εξυπηρετεί; Αρκετούς και για διαφορετικούς λόγους. Κυρίως τους γείτονες που μας περιβάλλουν και τις κυρίαρχες μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη (δεν εξαιρώ καμία), τον καθένα για τους δικούς του λόγους. Αντί δικών μου επιχειρημάτων σας παραθέτω το γνωστό απόσπασμα του πρώην ὑπουργού εξωτερικών των Η.Π.Α. κου Χ. Κίσσιγκερ, το Σεπτέμβριο του 1994, στη διάρκεια τελετής βράβευσής του από προσωπικότητες του επιχειρηματικού κόσμου των Η.Π.Α. στην Ουάσιγκτον: «Ὁ Ἑλληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος και γι' αυτό πρέπει να τον πλήξουμε βαθειά στις πολιτισμικές του ρίζες. Εννοώ, δηλαδή, να πλήξουμε τη ΓΛΩΣΣΑ, τη θρησκεία, τα πνευματικά και ἱστορικά του αποθέματα, ὥστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητά του να αναπτυχθεί, να διακριθεί, να επικρατήσει, για να μη μας παρενοχλεί στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, σε ὅλη αυτή τη νευραλγική περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας για μας, για την πολιτική των Η.Π.Α.». (Ἡ ρήση αυτή έχει αμφισβητηθεί κατά καιρούς ὡς προς τη γνησιότητά της, δεν έχω όμως κανένα ενδοιασμό να την επικαλεσθώ, ὅταν την χρησιμοποιεί σε διαλέξεις και άρθρα του ὁ πλέον αρμόδιος από εμένα Προέδρος του Οργανισμού Διεθνοποίησης της Ἑλληνικής Γλώσσας, κος Θωμάς Σαββίδης, Καθηγητής Α.Π.Θ.) Ἡ προσέγγιση αυτή δεν αποτελεί πρωτοτυπία του κ. Κίσσιγκερ. Αντικατοπτρίζει επακριβώς τις αντιλήψεις του Κινέζου στρατηγιστή του 5ου πχ. αιώνα, Σεν Τσι (γνωστότερου με το λανθασμένο Σουν Τσου), ὁ ὁποίος ὑπέδειξε στον αυτοκράτορα του τον τρόπο που θα κατακτούσε τον γείτονά του ἡγεμόνα, χωρίς να χυθεί σταγόνα αἵμα, εφ’ ὅσον βέβαια δεν βιαζόταν για την επίτευξη του στόχου. Του συνέστησε να διεισδύσει με πράκτορες και αργυρώνητους στην αντίπαλη κοινωνία, να τη διαβρώσει με πρακτικές παρεμφερείς αυτών που αναφέρει ο Χ. Κίσσιγκερ, και τότε αυτοί, έχοντας στερηθεί των βασικών αρχών και αξιών που διέπουν μια ὑγιή κοινωνία, δεν θα έχουν το σθένος και την απαιτούμενη βούληση να αντιπαρατεθούν στην επερχόμενη απειλή και θα ὑποκύψουν άνευ ὅρων. Τι σας θυμίζει άραγε; Ὅπως αντιλαμβάνεσθε οἱ ιδέες του Χ. Κ. δεν προέκυψαν από παρθενογένεση. Προϋπάρχουν εδώ και αιώνες και στερούνται παντελώς ηθικής και ανδρισμού, διότι, όσο και αν αυτό είναι λυπηρό, ενισχύουν την άποψη ὅτι «ὁ σκοπός ἁγιάζει τα μέσα». Ίσως κάποιοι να σκεφθούν ὅτι αυτά είναι καφενειακές προσεγγίσεις. Ίσως ὅτι πηγάζουν από την παραδοσιακή ελληνική φαντασιοπληξία. Παραθέτω χωρίς σχόλια την άποψη ἑνός εντελώς αξιόπιστου ξένου, και εσείς κρίνετε. «Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι θα είχαμε πάλι σε μια βιομηχανοποιημένη χώρα ύφεση μεγαλύτερη από αυτήν που βίωσαν οι ΗΠΑ τη δεκαετία του 1930 και αυτό είναι που συνέβη στην Ἑλλάδα. Είναι φοβερό, και συνέβη σχεδόν ΣΑΝ ΜΙΑ ΕΣΚΕΜΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, που το κάνει ακόμα χειρότερο» (Mervyn King, Baron King of Lothbury, (πρώην διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, 2003-2013). Το πόσο σημαντική είναι ἡ διατήρηση της γλώσσας στην εθνική ὑπόσταση ἑνός λαού φαίνεται από τη σχεδόν καθολική εξαφάνιση του ἑλληνισμού της αρχαιότητας από τις αμέτρητες ἑλληνικές αποικίες λόγω της σε βάθος χρόνου σταδιακής απορρόφησής τους από τις κατά τόπους μη ἑλληνικές κοινωνίες. Έτσι σήμερα ουδείς αντιλαμβάνεται ὅτι σε όλη την παράκτια ζώνη της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας ρέει αἵμα ἑλληνικό σε μεγάλο ποσοστό (δεν χάθηκαν δια μαγείας ὅσοι είχαν εγκατασταθεί εκεί σε εποχές που ήταν πρακτικά εξαιρετικά δύσκολο να μετακινηθούν και πάλι). Με εξαίρεση κάποιους Ποντίους της Μαύρης Θάλασσας και ελάχιστους Μεγαελλαδίτες της Νοτίου Ιταλίας οἱ οποίοι προς τιμήν τους ακόμα διατηρούν κάποια αξιόλογα στοιχεία της μητρικής τους γλώσσας, οἱ ὑπόλοιποι εδώ και αιώνες έχουν χάσει κάθε αίσθηση ὅτι είναι Έλληνες, ἁπλά και μόνο διότι κάποια στιγμή της ἱστορικής διαδρομής τους απώλεσαν την Ἑλληνική λαλιά τους. Πως λοιπόν εγώ να προβάλλω την άποψη ότι Καταλανοί της Ισπανίας, Γάλλοι των νοτίων περιοχών, Ιταλοί από το ύψος της Νεάπολης και κάτω, Τούρκοι των δυτικών και νοτίων ακτών (κυρίως Αλεβίτες) αλλά και άλλοι πολλοί σε ὅλες τις περιοχές της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου είναι σε σημαντικό ποσοστό Έλληνες, ὅταν αυτοί οἱ ίδιοι δεν το γνωρίζουν; Εγώ ισχυρίζομαι ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό αυτής της κατηγορίας, δεν είμαι όμως σε θέση να το προσδιορίσω ούτε κατά προσέγγιση, διότι απλά δεν ὑφίσταται πλέον το μόνο μετρήσιμο μέγεθος (αυτό της γλώσσας) που θα μπορούσε να το επαληθεύσει. Η ενδεχόμενη πιθανότητα περαιτέρω απαξίωσης και εκφυλισμού του γλωσσικού μας οργάνου, θα αποδομήσει νομοτελειακά και σε μεγάλο βαθμό τον εθνικό μας χαρακτήρα. Κάποιοι θα μας οδηγήσουν αργά αλλά σταθερά και σε άλλα μονοπάτια «εξέλιξης» με προσπάθεια υἱοθέτησης γραφής με λατινικούς χαρακτήρες και σταδιακή καθιέρωση και της Αγγλικής γλώσσας ὡς επίσημης και ισότιμης με την Ἑλληνική. (Ας μην ξεχνάμε την πρώτη ανεπιτυχή απόπειρα προς την κατεύθυνση αυτή από την κα. Διαμαντοπούλου πριν μερικά χρόνια). Αν λοιπόν αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν κάπως έτσι, τότε τα δισέγγονα μας μετά δυσκολίας θα μιλάνε σωστά ελληνικά και ενδεχομένως να τα χρησιμοποιούν ως δεύτερη γλώσσα μετά τα Αγγλικά. Κάποια «ευρείας αντιλήψεως» άτομα θα ρωτήσουν. Και τι θα μας πειράξει αν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα; Πολύ απλά, τότε που θα συμβεί αυτό, δεν θα μας πειράξει καθόλου, διότι δεν θα μας έχουν απομείνει πλέον έστω και λίγα ψήγματα θέλησης για αντίσταση και έτσι θα έχει ολοκληρωθεί το προτελευταίο στάδιο της στρατηγικής του Χ.Κ. για την αλλοτρίωση μας. Η πορεία προς το τελευταίο στάδιο της πλήρους αφελλήνισής μας θα είναι πλέον ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΗ. Επειδή ζούμε σε μια χώρα με αλλοπρόσαλλο λαό (πολλά προτερήματα και εξίσου πολλά ελαττώματα) πολλά άτομα ὥριμης κυρίως ἡλικίας θα απαντήσουν σε ὅλα αυτά με το κλασικό ἑλληνικό «Ωχ βρε αδελφέ, και τι με νοιάζουν εμένα ὅλα αυτά, εγώ τότε δεν θα ὑπάρχω». Κάπως έτσι απάντησε και ὁ πρωθυπουργός της χώρας μας πριν τρείς περίπου δεκαετίες, ὅταν ὁ προσωπικός του σύμβουλος συνταγματολόγος κος Κασιμάτης του επεσήμανε ὅτι ὁ δανεισμός της χώρας είχε διογκωθεί επικίνδυνα. Και πράγματι, τώρα που πληρώνουμε τα σπασμένα, εκείνος δεν ὑπάρχει, ὑπάρχουμε ὅμως και αγκομαχούμε ὅλοι εμείς και οι γενιές που ακολουθούν. Θα μου πείτε, είναι ἡ γλώσσα το ίδιο μέγεθος με το δανεισμό, την ὑπερχρέωση, ή την πτώχευση μίας χώρας; Όχι βέβαια, είναι πολύ μεγαλύτερο και ανθεκτικότερο μέγεθος από τα προαναφερθέντα. Δεν είναι όμως άτρωτο. Αν ὅλοι μας την σεβόμαστε και τη διατηρούμε σε λογικά επίπεδα αξιοπρέπειας τότε κανείς δεν είναι σε θέση να την πειράξει. Θα είναι ένα τεράστιο πολιτισμικό έγκλημα να αφήσουμε να εκφυλισθεί και να χαθεί στο απώτερο μέλλον αυτό το γλωσσικό αριστούργημα που κατά το Γάλλο ἱστορικό και καθηγητή φιλολογίας της Σορβόννης Charles-Claude Fauriel (1772 - 1844), αποτελεί την «Ὡραιότερη γλώσσα της Ευρώπης». Ευδόξιος Γούρμος Αντιστράτηγος εα (τηλ. 23920 26256 (στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου) : E-mail: grev1947@hotmail.com Σημ. Ὅπως αντιληφθήκατε έχω αποφασίσει στο ἑξής, σε ὅλες μου τις γραπτές αναρτήσεις να επαναφέρω το πνεύμα της δασείας με βάση τις σκέψεις που εξέφρασα στο άρθρο μου «Δασεία και ….παύλα». Δεν αντιμάχομαι τους εραστές του πολυτονικού. Ἁπλά είμαι της άποψης ὅτι το μόνο ζωντανό στοιχείο από το πολυτονικό που διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη σύγχρονη καθομιλουμένη είναι η δασεία και επιβάλλεται να επανέλθει. Βουλευτής, Γερουσιαστής, Διαιτητής, Δικαστής, Διοικητής, Μητροπολίτης, Δεσπότης, κλπ (που χάθηκαν οι φεμινίστριες ?).
Ὀταν μία λανθασμένη εκφορά λέξης ή φράσης επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα καθίσταται αποδεκτή ως εξαίρεση του κανόνα. Παλαιότερα είχαμε την ακατανόητη (βάσει κανόνα), στρέβλωση της ορθής λέξης «ακαδημιακός ἠ ακαδημικός» σε «ακαδημαϊκός», δεν υπήρξε καμιά ουσιαστική αντίδραση, και ο λανθασμένος τύπος επικράτησε. Για τις υπόλοιπες ανάλογες λέξεις σωστά εξακολουθούμε να λέμε «πανεπιστημιακός» «εφοριακός» «νομαρχιακός» «επαρχιακός» «αστυνομικός» «ιεραρχικός» «μνημονιακός» κλπ. Το γεγονός ότι δεν προσέχουμε ως λαός την εκφορά του λόγου μας (είτε από άγνοια, είτε από αμέλεια), έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αρκετών λέξεων που όταν επικρατήσουν αποτελούν εξαιρέσεις στον κανόνα. Έχουμε αρκετά παραδείγματα όπως : «Εποχιακός» αντί του ορθού «εποχικός» κατά το «εξοχικός», «διαδοχικός», «κατοχικός». «Συνοριοφύλακας» αντί του ορθού «συνοροφύλακας» κατά το «αγροφύλακας», «χωροφύλακας», «νυκτοφύλακας». «Περιπτεριούχος» αντί του ορθού «περιπτερούχος» κατά το «ταλαντούχος», «αριστούχος», «διπλωματούχος» (η κατάληξη «-ιούχος» τίθεται μόνο σε λέξεις των οποίων το θέμα έχει το «-ι-». π.χ. σύνταξις __ συνταξιούχος, πτυχίο __ πτυχιούχος, πρατήριο __ πρατηριούχος). «Ανακύκλωση» αντί του ορθού «ανακύκληση», από το ρήμα «κυκλέω (κινώ γύρω -γύρω, περιστρέφω), πχ. η κύκλησις των πλανητών, Λατινικά : cyclicus, Αγγλικά : cycling (bringing round), εξ ου και το recycling. Όχι βέβαια από το κυκλόω (κυκλώνω, περιβάλλω) και το κύκλωσις (περικύκλωση), Λατινικά : circulus, Αγγλικά : circling (surrounding). (Για την ιστορία η λέξη __ ως εκ νέου υιοθετημένoς νεολογισμός __ επανήλθε λανθασμένη στο ελληνικό λεξιλόγιο από τον Κ. Λαλιώτη, ο οποίος είχε την εντύπωση ότι απέδιδε σωστά την αντίστοιχη Αγγλική λέξη «recycling». Παρά την τότε πολύχρονη προσπάθεια, μόνο της εφημερίδας «Καθημερινή» να διορθώσει το λάθος με το σωστό «ανακύκληση», επικράτησε το λανθασμένο). Ο εκτεταμένος μου πρόλογος είχε σκοπό να σας προϊδεάσει και να αυξήσει το ενδιαφέρον σας για το κύριο θέμα του άρθρου που αφορά σε λέξεις όπως «Βουλευτής» «Δικαστής» «Διοικητής» «Διαιτητής» «Γερουσιαστής» «Αγορητής», αλλά και «Πολίτης» «Μητροπολίτης» «Δεσπότης», και μερικές ακόμη. Υπήρξε προ καιρού ιδιαίτερος θόρυβος και κάποια ειρωνικά σχόλια στη Βουλή, αλλά και εκτός αυτής, όταν θήλυ μέλος του κυβερνώντος κόμματος ζήτησε από το προεδρείο να την αποκαλεί «Βουλεύτρια» και όχι «Βουλευτή». Με βάση το πνεύμα του προλόγου μου, ρωτώ. Γιατί και βάσει ποιου κανόνα είναι λάθος το «Βουλεύτρια»; Γιατί ακόμη να είναι λάθος τα «Δικάστρια» «Δοιηκήτρια» «Διαιτήτρια» «Αγορήτρια» «Αρμόστρια» «Γερουσιάστρια» κλπ; Η απάντηση είναι κατηγορηματική. Βάσει των κανόνων της γραμματικής είναι όλα σωστά. Τι συμβαίνει λοιπόν και μας ξενίζουν; Αν ανατρέξουμε στον κανόνα θα δούμε ότι όλα τα εις «-τής» αρσενικά ουσιαστικά (με τον τόνο στη λήγουσα) είναι δικατάληκτα και διγενή, δηλαδή έχουν άλλη κατάληξη στο αρσενικό και άλλη στο θηλυκό και σχηματίζουν τον θηλυκό τύπο σε «-τρια» (αθλήτρια, ακροάτρια, ανακρίτρια, βιολίστρια, γυμνάστρια, δανείστρια, διευθύντρια, εθελόντρια, εκφωνήτρια, θαυμάστρια, καθηγήτρια, λογίστρια, μαθήτρια, μηδενίστρια, νικήτρια, ομιλήτρια, οργανώτρια, παίκτρια, παραλήπτρια, ποιήτρια, πρωταθλήτρια, συνδικαλίστρια, τραγουδίστρια, υποκρίτρια, χορεύτρια, και πολλές άλλες). Εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα δεν υφίσταται, εκτός και αν τη δημιουργήσουμε αυθαίρετα εμείς εξ αμελείας ή για λόγους σκοπιμότητας. Όσοι θηλυκοί τύποι με κατάληξη «-τρια» δεν υφίστανται στην αρχαία Ελληνική γραμματεία, το οφείλουν στο γεγονός ότι δεν αντιπροσώπευαν γυναικείες δραστηριότητες ή ιδιότητες κατά την εποχή εκείνη. Για τον ίδιο λόγο και στη νεότερη εποχή δεν υπήρξαν θηλυκοί τύποι του «-τρια» σε εκείνες τις ιδιότητες ή δραστηριότητες που δεν συμμετείχαν γυναίκες. Σωστά λοιπόν δεν υπήρχαν, μέχρι που ήλθε το πλήρωμα του χρόνου για την πλήρη εξίσωση των δύο φύλων. Πλησιάζει να κλείσει ένας αιώνας από τότε που οι γυναίκες σταδιακά και σταθερά απέκτησαν ίσα δικαιώματα και εισήλθαν δυναμικά σε τομείς που αποτελούσαν επί αιώνες ανδρικό κεκτημένο. Είναι απορίας άξιο πως οι ίδιες ανέχονται τόσα χρόνια τη μομφή ότι προτιμούν τον ανδρικό προσδιορισμό στην ιδιότητά τους διότι «προσδίδει μεγαλύτερο κύρος». Συμπερασματικά, αν το μεταφράζω σωστά, παρότι εξισώθηκαν, έχουν υποσυνείδητα την αίσθηση ότι είναι ακόμη κατώτερες. (Για να μην παρασυρόμαστε από συγκρίσεις με λέξεις άλλου τύπου, να επισημάνω ότι τα επαγγέλματα με κατάληξη «-ος» είναι ουσιαστικά, διγενή και ομοιοκατάληκτα, δηλ. έχουν την ίδια κατάληξη και στα δύο γένη «ο δικηγόρος, η δικηγόρος», «ο γιατρός, η γιατρός» «ο δημοσιογράφος, η δημοσιογράφος», «ο πρόεδρος, η πρόεδρος», «ο υπουργός, η υπουργός», «ο χειρουργός, η χειρουργός» «ο πλοηγός, η πλοηγός» «ο ξεναγός, η ξεναγός» «ο οδηγός, η οδηγός» «ο χορηγός, η χορηγός» κ.ο.κ. Κάποιοι, χρόνια τώρα, προσπαθούν να επιβάλουν και εδώ θηλυκούς τύπους της μορφής «προεδρίνα», «δημαρχίνα», αν πλατειάσουμε όμως λίγο περισσότερο, για φανταστείτε στο μέλλον «χειρουργίνα», «ξεναγίνα», «εραστίνα», «χορηγίνα», «νηπιαγωγίνα», «αρχαιολογίνα», «αστρολογίνα», «θεολογίνα», «οδοιπορίνα» κοκ., πως λέμε δηλαδή «Γερακίνα», «Καρδερίνα», «Σωφερίνα», «κυρά Κατίνα», κάπως έτσι. Αντιλαμβάνεστε τη γελοιότητα σε όλο της το μεγαλείο, όλων αυτών που επιμένουν σε τέτοιου είδους «τερατογενέσεις» και δυστυχώς έχουμε αρκετούς) Δεχόμαστε παθητικά και δεν φαίνεται να μας ενοχλούν βαρβαρισμοί με τα λατινοκατάληκτα θηλυκά παντός τύπου όπως, βουλευτίνα, δικαστίνα, διοικητίνα, δημαρχίνα, δικηγορίνα, γιατρίνα, υπουργίνα, αστυνομικίνα, στρατιωτίνα, κλπ. Ενδεχομένως, διότι δεν χρησιμοποιούνται στη επίσημη γλώσσα αφ’ ενός, συνάμα δε περιβάλουν με υποτιμητική χροιά το νόημα της λέξης, διαχωρίζοντας την άριστη «γιατρό» από την μέτρια «γιατρίνα», ή υποδηλώνουν τη σύζυγο ενός τιτλούχου. (Σε κάθε περίπτωση δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η λατινογενής κατάληξη «-ίνα» έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό λεξιλόγιο, κυρίως στον καθημερινό προφορικό λόγο, διευκολύνοντας στη διαμόρφωση λέξεων θηλυκού χαρακτήρα. Θα είναι όμως τεράστιο λάθος αν την υιοθετήσουμε και στον επίσημο λόγο). Πιστεύει κανείς ότι θα αντιδράσουμε (αν αντιδράσουμε), θα διαμαρτυρηθούμε (αν διαμαρτυρηθούμε), όταν η διάβρωση αυτής της μορφής επεκταθεί σταδιακά σε λίγα χρόνια και σε άλλες λέξεις όπως, μαθητίνα, αθλητίνα, φοιτητίνα, καθηγητίνα, λογιστίνα, πωλητίνα, κοκ.; Δύσκολο να γίνει θα μου πείτε. Τίποτα πλέον δεν είναι δύσκολο. Από την εποχή που ο αείμνηστος Β. Τσιτσάνης μετέτρεψε «ποιητική αδεία» την «κα Κάβουρα» σε «κα Καβουρίνα» έχουν δει τα μάτια μας και κυρίως έχουν ακούσει τ’ αφτιά μας «ζωγραφιές» απείρου κάλους. Για το σωστό «Βουλεύτρια» πάντως, είχαμε σωρεία σχολίων και αντιπαραθέσεων (κυρίως στο διαδίκτυο) για αρκετές ημέρες, όχι μόνο πρόσφατα αλλά και στο παρελθόν, αποτέλεσμα όμως ουδέν. Που χάθηκαν λοιπόν οι φεμινίστριες ;;;; Όταν το 1953 η πρώτη γυναίκα βουλεύτρια Ελένη Σκούρα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Βουλή, ο πρόεδρος της βουλής την προσφώνησε αυθαίρετα «κυρία Βουλευτίς». Εκείνη, καίτοι επαρκούς μορφώσεως, δεν έδωσε την δέουσα σημασία στην παρατυπία, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί λίγο αργότερα και επίσημα ο λανθασμένος όρος από την ανδροκρατούμενη Βουλή. Από τότε «κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι». Πέρασαν εκατοντάδες γυναίκες από τη βουλή μέχρι σήμερα. Πολλές από αυτές γνωστές και μαχητικές φεμινίστριες και σε εποχές που το φεμινιστικό κίνημα ήταν σε έξαρση. Δεν τόλμησε, ή ακριβέστερα, δεν επέμεινε ούτε μία να θέσει επίσημα το θέμα για την καθιέρωση της ορθής προσφώνησης που θα αποκαθιστούσε και τυπικά την ισότητα των δύο φύλων μέσα στο Κοινοβούλιο, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν κατά καιρούς σοβαρές προσεγγίσεις προς την κατεύθυνση αυτή εκτός Κοινοβουλίου. Οι σημαντικές πνευματικές προσωπικότητες Αγαπητός Τσοπανάκης († 2005), Πρόεδρος της Ακαδημίας και Εμμανουήλ Κριαράς (†2014), καθηγητής του ΑΠΘ (http://digital.lib.auth.gr/record/49397/?ln=fr), είχαν αναγνωρίσει πλήρως την ορθότητα των όρων «Βουλεύτρια» «Δικάστρια» κλπ, και τους θεωρούσαν ως τους πιο ενδεδειγμένους και αξιοπρεπείς σε σχέση με τις υπόλοιπες εκδοχές «Βουλευτής ή Βουλευτίνα» 1 «Δικαστής ή Δικαστίνα» κλπ. Όμως κ. Κριαρά μου, έστω και μετά θάνατον, έχω ένα παράπονο ή έστω μια απορία για σας. Πείσατε την τότε πολιτική ηγεσία για την καθιέρωση της δημοτικής και του μονοτονικού. Δεν μπορέσατε όμως, αν και το πιστεύατε, να επιβάλετε την (απείρως ποιο ασήμαντη ως προς τη δυσκολία της) τυπική ισότητα των φύλων στα έδρανα του Κοινοβουλίου. Στην αντίπερα όχθη δεν μπορώ να μην μνημονεύσω το εξαιρετικής μεν τεχνικής, αλλά ιδιαίτερα «χαλαρό» από πλευράς γραμματικής δεοντολογίας, άρθρο της καθηγήτριας κοινωνιολογίας κας Άννας Φραγκουδάκη, η οποία αγνοώντας (σκοπίμως ??) βασικούς γραμματικούς κανόνες της Ελληνικής γλώσσας, μέσα από ακροβατικούς συλλογισμούς και συνδυασμούς, προσπαθεί να αποδείξει ότι κάποιες λέξεις καλώς τις χρησιμοποιούμε με τους αρσενικούς τύπους για να «μην αναταραχτεί η τάξη του κόσμου». Κα Φραγκουδάκη, γιατί όλα αυτά ;; Οι λέξεις γεωργός, μηχανικός, ιστορικός, γιατρός, ζωγράφος, καρδιολόγος, ψυχολόγος, εκπαιδευτικός, στρατηγός, θαλαμηπόλος, υδραυλικός, οδηγός, και τόσες άλλες εις «-ος» δεν διαφοροποιούνται στο θηλυκό, ως διγενείς και ομοιοκατάληκτες. (εξαιρέσεις ελάχιστες, για λέξεις όμως που προέκυψαν κυρίως από σταδιακή μετάλλαξη επιθέτων σε ουσιαστικά, όπως «χωρικός», «ηγούμενος», «προϊστάμενος», «διανοούμενος», «επιτετραμμένος» κοκ.) Οι λέξεις εις «-έας (-εύς στην καθαρεύουσα)» δεν διαφοροποιούνται στο θηλυκό όταν ο ρηματικός τους τύπος έχει κατάληξη «-ω», πχ. «ανατρέπω / η ανατροπέας», «αποστέλλω / η αποστολέας», «γραμματίζω / η γραμματέας», «γράφω / η γραφέας», «διανέμω / η διανομέας», «δράμω / η δρομέας», «συγγράφω / η συγγραφέας», «σφάζω / η σφαγέας». Όταν όμως στη ρηματική τους μορφή έχουν την κατάληξη «-εύω» τότε και αυτές στο θηλυκό έχουν κατάληξη «-τρια», π.χ. «αλιεύω / αλιέας / αλιεύτρια», «ιππεύω / ιππέας / ιππεύτρια», «κουρεύω / κουρέας / κουρεύτρια (εάν δεν είχε επικρατήσει το κομμώτρια)», «σκαπανεύω / σκαπανέας / σκαπανεύτρια», «φονεύω / φονέας / φονεύτρια» κλπ. Υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις λόγω διαφορετικών εκδοχών του ρήματος ὀπως πχ «ιερόω, ιερίζω, ιερεύω, ιεριτεύω», εξ ου «ιέρεια, ιερία, ιερίς, ιέρισσα, ιερίστρια» (με το πρώτο εξ αυτών να έχει επικρατήσει στη νεοελληνική). Η διαμόρφωση των θηλυκών εις «-τρια» είναι ξεκάθαρη. Με κάθε εξαίρεση που αποδεχτήκαμε, αποδεχόμαστε, ή θα αποδεχθούμε, μετατρέπουμε την (υποτίθεται απλούστερη της καθαρεύουσας) δημοτική σε μια δεξαμενή αμέτρητων εκδοχών και στρεβλώσεων. Σε λίγα χρόνια δεν θα απέχουμε πολύ από την επική «Βαβυλωνία» του Δημήτρη Βυζάντιου και δεν θα πρόκειται πλέον για θέατρο. Εσείς κα Φραγκουδάκη μου δίνετε την αίσθηση (εύχομαι να κάνω λάθος) ότι δεν διαφωνείτε με την πλήρη ἠ περίπου «βαβυλωνοποίηση» της γλώσσας, όπως και πολλοί άλλοι. Υποθέτω ότι αυτό οφείλεται στα ερεθίσματα της συνολικής σας διαδρομής σε ιδεοληπτικούς χώρους. Αυτό συμπεραίνω από την κατά κόρον χρήση, στο κείμενό σας του όρου «καινούριος» αντί του ορθού «καινούργιος» και την απάλειψη του διπλού "σσ" στις καταλήξεις «-εσσα» «-ισσα». Δικαίωμά σας και επιλογή σας. Η Ελληνική γλώσσα όμως ανήκει εξ ίσου σε όλους τους Έλληνες και ακόμη παραπέρα. Τι δεν καταλαβαίνετε; Οι λέξεις «Μητροπολίτης» «Πολίτης» «Δεσπότης» κλπ, δεν τονίζονται στη λήγουσα και δεν πρέπει να συγχέονται με την προηγούμενη κατηγορία. Διαμορφώνουν το θηλυκό με διαφορετικό τρόπο. Ο εξευγενισμένος ή λόγιος θηλυκός τύπος αυτών των λέξεων (είτε διγενών, είτε θηλυκών μόνο) έχει κατάληξη «-ις» ή «-ιδα λαϊκότερα» όπως «ηγέτις, ηγέτιδα», «ευεργέτις, ευεργέτιδα» «συνεργάτις, συνεργάτιδα» «καλλιτέχνις, καλλιτέχνιδα» «δραπέτις, δραπέτιδα», «καρυάτις, καρυάτιδα», «αναβάτις, αναβάτιδα» «λάτρις, λάτριδα» κοκ, με την γενική σε «-ιδος» ή «-ιδας». Υφίστανται παράλληλα, και είναι αποδεκτοί και λαϊκότεροι τύποι όπως "αναβάτισσα" "συνεργάτισσα" "ευεργέτισσα" "πολίτισσα" "λάτρισσα". (Αξίζει εδώ να παραθέσουμε την αμίμητη φράση πασίγνωστης βουλεύτριας μεγάλου κόμματος, η οποία μιλώντας σε δημοσιογράφο, και προσπαθώντας να χειριστεί ορθά την ελληνική γλώσσα είπε __ σε ελεύθερη απόδοση : Επισκέφθηκα την αγορά στο κέντρο ως απλή πολίτρια (sic) και αγοράστρια.) Να επισημάνω ότι, στην ιατρική ορολογία τα πάμπολλα μονογενή θηλυκά σε «-ιτις» διατυπώνονται αποκλειστικά και μόνο με τον λόγιο τύπο, ήτοι : «αρθρίτις, -ίτιδος», «βρογχίτις, -ίτιδος» «δερματίτις, -ίτιδος», ή ποιό λαϊκά «γαστρίτιδα, -ίτιδας» «φαρυγγίτιδα, -ίτιδας». Εδώ, ευτυχώς για την ώρα, δεν διανοήθηκε κανείς να πει «αρθρίτισσα» ή «δερματίτισσα» κλπ, μην αμφιβάλετε όμως, κάποιοι, αργά ή γρήγορα, θα το προσπαθήσουν. Αν λοιπόν υποθετικά στο απώτερο μέλλον αποκτήσουμε γυναίκα Μητροπολίτη ή Δεσπότη θα πρέπει να την αποκαλούμε «η Μητροπολίτις» «η Δεσπότις», κατά το «η ηγέτις». Στην αρχαία Ελλάδα ο «Ιερέας» είχε αντίστοιχο θηλυκό τύπο «Ιέρεια». Η θεά Άρτεμις αποκαλούνταν «κυνηγέτις» Γιατί ο Μητροπολίτης στην σύγχρονη Ελλάδα δεν πρέπει να έχει θηλυκό τύπο, αν και όποτε συμβεί αυτό; Το ίδιο ισχύει και για το «η πολίτις». Τόσο δύσκολο είναι; Να δεχθώ ότι στην καθομιλουμένη έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε και τις λαϊκότερες εκδοχές «Μητροπολίτισσα» «Δεσπότισσα» «πολίτισσα». Εκείνο που έχει σημασία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι να προσδιορίζεται το φύλο. με βάση τους ισχύοντες γραμματικούς κανόνες. H γυναίκα που φέρει τον τίτλο ή την ιδιότητα επιβάλλεται να αισθάνεται αυτάρκης (εξ ίσου ικανή με τον άνδρα ομότιτλό της για το έργο που της ανατέθηκε) και όχι να θωρακίζεται πίσω από μια αρσενική αυταπάτη. Όσο για την άποψή σας ότι πρέπει να θηλυκοποιούμε τα ονόματα μόνο εφ’ όσον ταιριάζουν στη γυναικεία φύση, αποφασίστε επί τέλους κα Φραγκουδάκη. Ταιριάζει ή όχι το λειτούργημα του βουλευτή στη γυναικεία φύση; Αν ναι, τότε είναι «Βουλεύτρια». Αν όχι, κακώς εκλέγουμε γυναίκες στη Βουλή διότι δεν ταιριάζει στη γυναικεία φύση. Από την άλλη πλευρά αναρωτιέμαι κατά πόσο χαρακτηρισμοί όπως «βιάστρια», «μαυλίστρια», «παλαίστρια», «φόνισσα», «διαρρήκτρια» «εκπορνεύτρια», «σφαγιάστρια», «πεταλώτρια» κα. που υφίστανται ως θηλυκοί τύποι ταιριάζουν στη γυναικεία φύση; Με τη δική σας λογική δεν ταιριάζουν και όμως υφίστανται. Καταργήστε τους λοιπόν. Δεν μπορείτε, διότι απλά είναι σωστοί. Τέλος, είναι άκομψο να βάζετε στο ίδιο καλάθι νεοελληνικούς βαρβαρισμούς του τύπου «Γιάτρισα» «Προεδρέσα» «Δημάρχισα» με το καθ’ όλα σωστό, αξιοπρεπές και ελληνικότατο «Βουλεύτρια» (κατά Τσοπανάκη, Κριαρά και Λυπουρλή 1). Αν αυτό οι γυναίκες δεν το αντιλαμβάνονται, τότε κα Φραγκουδάκη έχετε δίκιο, δεν θα γίνουν ποτέ βουλεύτριες, θα παραμείνουν χορεύτριες. (Παρήγορο είναι ότι σ’ αυτό τον «αχταρμά» θηλυκών εκδοχών δεν παρεισέφρησαν και τουρκοκατάληκτες λέξεις της μορφής «φορτηγατζού», «λαϊκατζού», «παπατζού», «ψιλικατζού», «παληατζού», «κουλουρτζού», «παγωτατζού», «λουκουμτζού», «καφετζού», «μπουζουκτσού» κοκ) (Προσωπικά αισθάνομαι ότι κάποιος που μελετάει το άρθρο της κας Φραγκουδάκη συμπεραίνει ότι, όσοι προσπαθούν για κάτι ποιο στέρεο και ορθολογικό στο γλωσσικό μας όργανο, ματαιοπονούν. Το κεφάλαιο Ελληνική γλώσσα φαίνεται να πορεύεται πλέον ανεξέλεγκτα και εμείς οι ερασιτέχνες γλωσσολάγνοι ανησυχούμε. Γιατί άραγε; Το άρθρο της κας Φραγκουδάκη με τον τίτλο «Γλώσσα λανθάνουσα - 3» δημοσιεύτηκε το 1988 στο φεμινιστικό περιοδικό «Δίνη», υπάρχει στο διαδίκτυο και αποτελεί μέρος του ψηφιακού εμπλουτισμού των σχολικών βιβλίων !!! _ http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A110/246/1822,5869/extras/activities/indexa_2_glwssa_fylo/indexa_2_fragoudaki.html _ Συνιστάται η ανάγνωσή του για την πληρέστερη κατανόηση του άρθρου) Βλέπω στο αρχείο μου επιστολή του 2004 από τη φιλόλογο καθηγήτρια Μάρω Δαμ.... (το επώνυμο παραλείπεται) η οποία διαμαρτύρεται ή, επιεικέστερα, διαφωνεί με τον τίτλο «αναπληρώτρια Υπουργός κα. Φάνη Πάλλη-Πετραλιά», που χρησιμοποίησε σε κείμενό του ο εκλιπών Πέτρος Αλεξιάδης, εξαίρετος ετυμολόγος, συνεργάτης τότε της εφημ. «Αδέσμευτος Τύπος». Παραθέτω αυτούσια την επίμαχη φράση της επιστολής της : «δυσκολεύεται κανείς να ταιριάξει τη λέξη αναπληρώτρια με τη λέξη (αρσενικού γένους) Υπουργός». Μάλιστα αγαπητοί αναγνώστες. Είναι η λέξη Υπουργός αρσενικού γένους; Μόνο στη δομή της, στην πράξη όμως καλύπτει και τα δύο φύλα. Το φύλο στις λέξεις με κατάληξη «-ος» προσδιορίζεται από τα στοιχεία που συνοδεύουν τις λέξεις. Η πτυχιούχος φιλόλογος αγνοεί το αλφάβητο της επιστήμης της, για τα διγενή επαγγέλματα αυτού του τύπου. Αλήθεια, όταν έγραφε την επιστολή είχε συνειδητοποιήσει ότι αυτή η ίδια ήταν «καθηγήτρια φιλόλογος»; Όταν, πχ. ακούει εκφράσεις όπως «κοινωνική λειτουργός» ή «οικιακή βοηθός» δυσκολεύεται να τα ταιριάξει; Θα προτιμούσε κάτι σαν «κοινωνική λειτουργίνα» ή «οικιακή βοηθέσσα»;;; Μετά την αναλυτική απάντηση του κ. Αλεξιάδη, κατάλαβε υποθέτω ότι έπρεπε να ανατρέξει και πάλι στα φοιτητικά της εγχειρίδια. Κατά παράδοση, οι άνθρωποι του αστικού φάσματος και ιδιαίτερα όσοι λέγεται ότι πρεσβεύουν συντηρητικές απόψεις, έχουν μια μεγαλύτερη ευαισθησία στην εκφορά καθαρού λόγου (καθαρός λόγος δεν σημαίνει καθαρεύουσα, αλλά ορθοέπεια στον τρόπο απόδοσης των λέξεων). Λογικά θα έπρεπε να είναι θετικοί στην έγκαιρη και μεθοδευμένη (βάσει κανόνων) θηλυκοποίηση των ονομάτων. Έτσι θα αποφεύγονταν εκατοντάδες βαρβαρισμοί και εξαιρέσεις που έχει εισάγει άθελά της σε βάθος χρόνου η χαλαρή και χωρίς αυστηρούς κανόνες λαϊκή γλώσσα. (Οι βαρβαρισμοί, οι εξαιρέσεις και οι ξενόφερτες εισροές σε μία γλώσσα, όταν αυξάνονται ανεξέλεγκτα και ενίοτε σκόπιμα, αποτελούν ένα κακοήθες καρκίνωμα που καθιστά σταδιακά την κάθε γλώσσα, πόσο μάλλον την Ελληνική, ένα κακέκτυπο και παρακμιακό εργαλείο επικοινωνίας. Αυτό θέλουμε λοιπόν; Οι ειδικοί ανησυχούν άραγε;) Στο “αστικό φάσμα” λοιπόν εκτιμώ ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τους ξενίζουν οι όροι «Βουλεύτρια» «Δικάστρια» «Διαιτήτρια» «Αρμόστρια» κοκ. Αστική αφέλεια; Αστική αδράνεια; «Μη μου τους κύκλους τάραττε;» Είμαι βέβαιος ότι σε μερικά χρόνια, κάποια (κατευθυνόμενα ή μη) κέντρα απαξίωσης του γλωσσικού μας οργάνου, θα επιβάλλουν (με σύστημα και υπομονή) ως επίσημους όρους λέξεις όπως «Βουλεύτρα», «Δημαρχέσα», «Αναπληρωτίνα» «Πρυτάνισα» «Προεδρέσα» (τα δύο «σσ» θα περιττεύουν), και ποιος περιμένετε να αντιδράσει; Η πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων σοβαρών θεμάτων δεν μπορεί να αποτελεί ευθύνη του υπογράφοντα και όσων αναγνωστών νοιάζονται. Εμείς μόνο συνειδήσεις προσπαθούμε να αφυπνίσουμε. Η λύση πάντα προκύπτει εκ των άνω, από τα κέντρα της υπεύθυνης πνευματικής ηγεσίας και ο λαός ακολουθεί. 2 Ο αξιότιμος και μοναδικός στο είδος του, βουλευτής κ. Ζουράρις, πέρα από τους κατά καιρούς ευρηματικούς αλλά αμελητέας πρακτικής αξίας αρχαϊκούς ‘βερμπαλισμούς’ τύπου «μεζέων» «ψωλεκτασίας» (και «αιδοιογαργαλισμών» θα πρόσθετα εγώ), ας κινήσει τα νήματα στην κυβερνώσα παράταξη και όχι μόνο, για μια ουσιαστική τροπολογία που θα αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια του γυναικείου φύλου σε όλο της το φάσμα και για όλες τις συναφείς λέξεις. Είναι απλό, μα πάρα πολύ απλό. Υπόθεση πέντε λεπτών. Δεν χρειάζεται να σχίσουμε μνημόνια, ούτε να καταργήσουμε τον ΕΝΦΙΑ, ούτε να μειώσουμε συντάξεις. Εκτός πια αν ισχύει αυτό που λέγεται για τη χώρα μας και δεν μας τιμά. Στην Ελλάδα τα απλά πράγματα είναι και τα ποιο δύσκολα. Να θυμίσω ότι στο παρελθόν για «de facto» εισροές λέξεων και εκφράσεων (σωστών ή λανθασμένων), ο πλέον σίγουρος τρόπος ήταν να τις χρησιμοποιήσουν προσωπικότητες της πολιτικής σκηνής πχ. «ειρήσθω εν παρόδω, αιθεροβάμονες, αναδόμηση, χρονοντούλαπο, mea culpa, ετεροχρονισμένος __ Α. Παπανδρέου» «δεν δικαιούσθε δια να ομιλείτε __ Μ. Κουτσόγιωργας», «έθνος ανάδελφον __ Χ. Σαρτζετάκις», ή πρόσωπα με λαϊκή αναγνωρισιμότητα πχ «τα πάντα όλα. __ Ν. Αλέφαντος» «ουδείς άσφαλτος __ Α. Δημητρίου». Πάνω σ’ αυτή τη λογική, εάν ο Πρωθυπουργός σε μία συνεδρίαση αποκαλέσει Βουλεύτριες τις γυναίκες της κοινοβουλευτικής του ομάδας λύνει αμέσως το πρόβλημα και η «de jure» καθιέρωσή από εκεί και πέρα καθίσταται καθαρά διαδικαστική. Κλείνοντας θα ήταν παράλειψή μου να μην μνημονεύσω το εξαιρετικό πόνημα των κυριών Mαρίας Μενεγάκη και Λουκίας Ευθυμίου «Εξουσία και γλώσσα στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Μια προσέγγιση» «Αμηχανία της γραμματικής μπροστά στα γυναικεία αξιώματα - http://ebooks.edu.gr/ modules/ebook/show.php/DSGL-A110/246/1822,5869/extras/activities/indexa_2_glwssa_fylo/indexa_2_ epagelmatika.html » του 2009. Πρόκειται για μία πληρέστατη και εμπεριστατωμένη ανάλυση με παρεμφερή προβληματισμό. Για όποιους ενδιαφέρονται πραγματικά για το θέμα, τους συνιστώ να το αναζητήσουν στο διαδίκτυο και να το μελετήσουν. 1 Ο Δημήτρης Λυπουρλής, καθηγητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας, απορρίπτει κατηγορηματικά τη διατήρηση της αρσενικής κατάληξης -ης και σημειώνει μάλιστα με ειρωνικό τρόπο: “Σκεφτείτε, πάντως, πόσα χρόνια έχουν περάσει από την εποχή που ο ελληνικός λαός έστειλε την πρώτη γυναίκα εκπρόσωπό του στη Βουλή, και ακόμη σήμερα, με τον ελληνικό λαό να ονομάζει (φυσιολογικότατα) τις εκπροσώπους του βουλευτίνες, η επίσημη πολιτεία ταλαιπωρείται, μη βρίσκοντας τον τρόπο να αποφασίσει αν η ταιριαστή για την περίπτωση λέξη είναι η λέξη «η βουλεύτρια», η λέξη «η βουλευτίς» (με γιώτα) ή η λέξη «η βουλευτής» (με ήτα) — εσείς κάνετε, πάντως, σας παρακαλώ, τη δοκιμή να πείτε στη γενική πτώση την τελευταία από τις λέξεις θηλυκού γένους που σας απαρίθμησα!” (Δ. Λυπουρλής, 1990). *(Ο γράφων θα επέκτεινα την προτροπή για να κλείνετε την ίδια λέξη και στην ονομαστική πληθυντικού. Και τέλος για να διαπιστώσετε ποια λέξη είναι πραγματικά σωστή, κλείνατε και τις τρείς εκδοχές σε όλες τις πτώσεις και το συμπέρασμα προκύπτει από μόνο του) 2 Οὔτε ὁ Δηλιγιάννης, οὔτε ὁ Τρικούπης, οὔτε κανεὶς ἄλλος πταίει, δι᾿ ὅ,τι ἔγινε, δι᾿ ὅ,τι γίνεται. Πταίουν μόνον, κυρίως, πρῶτοι, οἱ ἄνθρωποι τοῦ πνεύματος, καὶ ἡμᾶς βαρύνει ὁλόκληρος ἡ εὐθύνη της σήμερον, ἡ φοβερὰ εὐθύνη τῆς αὔριον ὁλόκληρος). (Περικλής Γιαννόπουλος, 1869 - 1910, λογοτέχνης, δημοσιογράφος, διανοητής) Ευδόξιος Γούρμος Αντιστράτηγος εα (τηλ. 23920 26256 (στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου) |
AuthorWrite something about yourself. No need to be fancy, just an overview. Archives
November 2017
Categories |